Business Model vs Revenue Model là gì

1. Định nghĩa:
Business Model (Mô hình kinh doanh) là cách một tổ chức tạo ra, phân phối và thu giữ giá trị; bao gồm toàn bộ hệ thống giá trị – từ khách hàng mục tiêu, kênh, quan hệ, đề xuất giá trị, hoạt động, nguồn lực, đối tác, chi phí đến dòng doanh thu.
Revenue Model (Mô hình doanh thu) là phần con của mô hình kinh doanh, tập trung vào cách tổ chức kiếm tiền từ khách hàng – thông qua các phương thức thu phí, cấu trúc giá và dòng doanh thu cụ thể.
→ Ví dụ: Netflix có Business Model là nền tảng nội dung số theo thuê bao – Revenue Model là subscription (thu phí định kỳ hàng tháng).

2. Mục đích sử dụng:
→ Phân biệt rõ phạm vi và vai trò của từng khái niệm trong quá trình thiết kế mô hình
→ Giúp doanh nghiệp lựa chọn chiến lược kiếm tiền phù hợp với giá trị cung cấp
→ Tối ưu doanh thu mà không cần thay đổi toàn bộ mô hình kinh doanh
→ Tạo nền tảng cho việc xây dựng định giá và chính sách giá linh hoạt

3. Các bước áp dụng và ví dụ thực tiễn:
Bối cảnh: Một công ty giáo dục online đang thiết kế nền tảng dạy kỹ năng.
→ Bước 1: Xây dựng Business Model – ai là khách hàng, giá trị là gì, phân phối ra sao
→ Bước 2: Lựa chọn Revenue Model – thu học phí từng khóa, gói thuê bao, doanh thu từ quảng cáo, hoặc từ nhà tuyển dụng
→ Bước 3: Kiểm định từng mô hình doanh thu với thị trường mục tiêu
→ Bước 4: Kết hợp nhiều mô hình doanh thu (nếu phù hợp) trong cùng một Business Model
→ Bước 5: Tối ưu chính sách giá, hành vi trả tiền và tỷ lệ chuyển đổi

4. Lưu ý thực tiễn:
→ Một Business Model có thể dùng nhiều Revenue Models
→ Revenue Model nên phù hợp với thói quen chi tiêu và tâm lý khách hàng mục tiêu
→ Cần tách biệt khái niệm để tránh lẫn lộn khi phân tích hoặc gọi vốn

5. Ví dụ minh họa:
→ Cơ bản: Tạp chí online – Business Model là cung cấp nội dung số; Revenue Model là bán gói thuê bao hoặc quảng cáo
→ Nâng cao: Ứng dụng học ngôn ngữ có thể dùng freemium model + thu phí nâng cấp (in-app purchase) + hợp tác thương hiệu

6. Case Study Mini:
→ Tình huống: Một ứng dụng thiền cung cấp miễn phí toàn bộ nội dung nhưng không tạo ra doanh thu
→ Giải pháp: Bổ sung Revenue Model gồm: thu phí bản nâng cao, bán gói doanh nghiệp, affiliate sản phẩm sức khỏe
→ Kết quả: Chuyển đổi từ 0 lên 20% người dùng trả tiền và tăng trưởng doanh thu 300%

7. Câu hỏi kiểm tra nhanh (Quick Quiz):
Mô hình doanh thu là gì?
→ a. Cách công ty định nghĩa giá trị
→ b. Cách công ty kiếm tiền từ giá trị đã tạo ra ←
→ c. Chiến lược thương hiệu
→ d. Phương pháp quảng bá sản phẩm

8. Câu hỏi tình huống (Scenario-Based Question):
Một doanh nghiệp có mô hình kinh doanh rõ ràng nhưng doanh thu không ổn định. Họ cần làm gì để cải thiện? Tái thiết kế mô hình doanh thu hay toàn bộ mô hình kinh doanh?

9. Vì sao bạn nên quan tâm đến khái niệm này:
→ Giúp doanh nghiệp không bị “lẫn lộn vai trò” khi mở rộng, tối ưu hoặc pivot
→ Hiểu rõ Revenue Model để tăng hiệu quả kiếm tiền mà không phá vỡ hệ giá trị

10. Ứng dụng thực tế trong công việc:
→ Founder: chọn mô hình kiếm tiền phù hợp với giá trị và khách hàng
→ Product Manager: thiết kế tính năng hỗ trợ doanh thu (in-app, upsell...)
→ Sales/Marketing: xây chiến lược định giá và gói dịch vụ sát với hành vi chi tiêu

11. Sai lầm phổ biến khi triển khai:
→ Nhầm Business Model với Revenue Model dẫn đến sai trong định giá
→ Chỉ tập trung vào kiếm tiền mà quên mất giá trị cung cấp cốt lõi
→ Áp dụng mô hình doanh thu “hot trend” mà không kiểm tra sự phù hợp

12. Đối tượng áp dụng:
→ Dành cho: nhà sáng lập, nhà đầu tư, startup, bộ phận sản phẩm, kinh doanh, tài chính
→ Áp dụng trong: gọi vốn, xây dựng mô hình, ra mắt sản phẩm, thiết kế gói dịch vụ

13. Giới thiệu đơn giản dễ hiểu:
Mô hình kinh doanh giống như bản thiết kế của cả tòa nhà – còn mô hình doanh thu là hệ thống ống dẫn tiền vào tòa nhà đó. Không có bản vẽ thì không biết xây gì, nhưng không có ống thì cũng không có dòng tiền.

14. Câu hỏi thường gặp:
Q1 → Một mô hình kinh doanh có thể có nhiều mô hình doanh thu không?
→ Có – và thường nên như vậy để tăng tính bền vững
Q2 → Có công cụ nào hỗ trợ xác định Revenue Model?
→ Có – như Revenue Model Matrix, Business Model Canvas, Lean Canvas
Q3 → Mô hình doanh thu có thể thay đổi mà không đổi mô hình kinh doanh không?
→ Có – nhưng cần kiểm chứng lại với khách hàng
Q4 → Doanh thu thấp có phải do sai Business Model?
→ Không nhất thiết – có thể do Revenue Model chưa phù hợp

15. Gợi ý hỗ trợ:
→ Gửi email: [email protected]
→ Nhắn tin Zalo: 0708 25 99 25
© Bản quyền thuộc về Viện FMIT – Từ điển quản trị chuẩn mực quốc tế